حذف نیمسال تحصیلی بدون احتساب سنوات مجاز شد

علی خاکی صدیق در گفتگو با خبرنگار مهر درباره آغاز آموزش حضوری دانشگاه‌ها و برنامه‌های وزارت علوم در صورت ادامه تعطیلی آموزش‌های حضوری دانشگاه‌ها گفت: تصمیم نهایی آغاز کلاس‌های حضوری دانشگاه‌ها برعهده ستاد ملی کرونا است هر زمان این ستاد اعلام کند ما موظف به اجرای آن هستیم.

وی ادامه داد: در صورتی که آغاز کلاس‌های حضوری دانشجویان به صلاحدید آن ستاد به تعویق افتد معاونت آموزشی وزارت علوم باید برنامه‌هایی جایگزین داشته باشد که دانشجویان حداقل ضرر را از این تأخیر داشته باشند.

معاون آموزشی وزیر علوم گفت: این برنامه‌ها در بخشنامه‌ای به دانشگاه‌ها ابلاغ شد.

متن کامل این بخشنامه به شرح زیر است:

با شیوع ویروس کرونا در جهان به دلیل سرعت بالای انتقال آن با گذشت زمانی کوتاه، بسیاری از کشورها سیاست تعطیلی تمام مقاطع تحصیلی و مؤسسات آموزشی را در اولویت برنامه‌های مبارزه با شیوع بیماری قرار دادند.

بنابر آمار دریافت شده از وبگاه یونسکو در ۹ فروردین ماه ۱۳۹۹، ۱۶۵ کشور تعطیلی سراسری مؤسسات آموزشی را در دستور کار قرار داده اند که این تعداد، آموزش بیش از ۵.۱ میلیارد فراگیر را برای تحصیل در همه مقاطع آموزشی شامل می‌شود.

در ایران نیز بر اساس سیاست ستاد ملی مبارزه با کرونا، از نخستین روزهای اسفندماه ۱۳۹۸ تا اطلاع ثانوی در سال ۹۹ تعطیلی سراسری همه آموزش‌های حضوری اعلام شد.

معاونت آموزشی وزارت علوم، برای به حداقل رساندن آسیب‌های ناشی از تعطیلی آموزش حضوری، سیاست‌های عملیاتی اتخاذ و اقداماتی در این راستا صورت گرفت که در گزارش جایگزینی آموزش الکترونیکی به جای آموزش حضوری در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم به تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۸ مشروح آن آورده شده است.

در مستند حاضر، نکات، پیشنهادات و شیوه‌هایی در زمینه کاستن از آسیب‌های ناشی از تعطیلی آموزش حضوری در دانشگاه‌ها ارائه شده است. برخی از اصول و قواعد کلیدی که باید در ادامه فعالیت‌های آموزشی در نیمسال جاری در نظر گرفته شوند به شرح زیر است:

ستاد ملی کرونا تنها مرجع تعیین کننده زمان و ادامه تعطیلی یا آغاز آموزش حضوری دانشگاه‌ها

۱- هرگونه سیاست کلان در مورد تعیین زمان و ادامه تعطیلی یا آغاز آموزش حضوری در مؤسسات آموزشی و دانشگاه‌ها با ستاد ملّی مبارزه با کرونا است و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم، تابع آن سیاست خواهند بود. درهرصورت، نیمسال دوم تحصیلی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ جزو دوره تحصیلی فعال دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور محسوب می‌شود و به دلیل لزوم تسلسل ورود دانشجویان جدید در مهرماه ۱۳۹۹و نیز لزوم دانش آموختگی برخی دانشجویان شاغل به تحصیل در آخرین نیمسال تحصیلی خود در نیمسال جاری، الزام اتمام نیمسال دوم ۱۳۹۹-۱۳۹۸ امر محرز و قطعی است.

۲- با توجه به تنوع زیرنظام‌های آموزشی و وجود تفاوت در سطوح مختلف دانشگاه‌ها ومؤسسات آموزش عالی از نظر زیرساخت‌های فناوری ارتباطات و اطلاعات، سابقه در آموزش و آموزش‌های غیرحضوری، حضور اعضای هیئت علمی مجرب و آماده برای ورود در عرصه‌های نوین آموزش‌های غیرحضوری، موقعیت مکانی دانشگاه از نظر همه گیری بیماری، تعداد و تنوع جمعیت دانشجویی، امکانات خوابگاهی و رفاهی، ارائه راه حل واحد برای همه دانشگاه‌ها ومؤسسات آموزش عالی ناممکن و غیر ضروری است.

از این رو دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی می‌توانند در چارچوب سیاست کلان ملّی، راهکارهای خود را برای حل مشکل و برون رفت از بحران در چارچوب مقررات آموزشی و باتوجه به مطالب و راهکارهای ارائه شده در این سند را طراحی و اجرا کنند. هدف اصلی به حداقل رساندن مشکلات فعلی و آتی و آسیب‌های ناشی از تعطیلی آموزش حضوری در نیمسال جاری است.

۳- بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که در دانشگاه‌های پیش‌رو دنیا، آموزش الکترونیکی محوریت اصلی برنامه‌های آموزش غیر حضوری راداشته است. با توجه به زیرساخت‌های مناسب و دانش فنی موجود در زمینه آموزش‌های الکترونیکی در بسیاری از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور، این شیوه جایگزین آموزش باید رویه قالب دانشگاه‌ها در تصمیم گیری برای تداوم و اتمام نیمسال جاری باشد.

۴- در صورت برخورد فعال وزارت علوم و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، تهدید کووید ۱۹ می‌تواند تبدیل به فرصتی بی نظیر برای تحول در آموزش کشور و تقویت زیرساخت‌ها برای ارائه آموزش‌های متنوع غیر حضوری و بالا بردن سطح تاب آوری نظام آموزش عالی کشور در مواجه با شرایط مشابه احتمالی در آینده شود.

نظر به احتمال تداوم وضعیت فوق العاده ناشی از همه گیریِ ویروس کرونا در کشور با اعتنا و تأکید بر اصول چهارگانه بالا، موارد زیر با هدف تسهیل تداوم فرآیند آموزش در عین حفظ کیفیت آموزشی، مورد نظر است. به منظور کمک به تحقق این هدف، لازم است تاانعطاف مورد نیاز در مقررات تحصیلی که برای شرایط متعارف وضع شده است در نظر گرفته شوند. این موارد به شکل استثنایی و ویژه نیمسال دوم ۱۳۹۹-۱۳۹۸ است و تسری آن به نیمسال‌های بعدی مطلقاً مجاز نیست.

ملاحظه موارد قابل انعطافی که در اینجا ارائه شده است کمک خواهد کرد تا دانشجویان دوره‌های مختلف تحصیلی با فراغ بال بیشتری قادر باشند تا خود را با شرایط جدید تحصیل وفق دهند و پیشرفت تحصیلی آنان بر اساس میزان کوشش و ممارست شخصی آنها، مشابه وضعیت شرایط پیش از بحران قرار بگیرد. بر اساس این رهنمودها انتظار می‌رود که آموزش در نیمسال دوم ۱۳۹۹-۱۳۹۸ در همه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور با حفظ چارچوب‌های کلی و کیفیت مورد انتظار و با توجه به موارد زیر ادامه یابد و به پایان برسد.

آموزش الکترونیکی بدون محدودیت برای تمام دروس مجاز شد

۱- دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی مبنای به پایان بردن نیمسال جاری را اتّکای حداکثری بر آموزش‌های الکترونیکی قرار دهند. آموزش الکترونیکی در نیمسال دوم ۱۳۹۹-۱۳۹۸ برای همه دروس شامل کلیه دروس عمومی و اختصاصی و در همه مقاطع تحصیلی بدون محدودیت و با مدیریت دانشگاه مجاز است.

برگزاری جلسات ترکیبی حضوری و غیرحضوری با تأیید دانشگاه مجاز شد

۲- به منظور ارائه سرفصل‌ها، برگزاری همه جلسات دروس نظری، به صورت غیرحضوری با اولویت آموزش به شیوه الکترونیکی مجاز است. با تشخیص معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه، ترکیبی از جلسات حضوری وغیرحضوری نیز مجاز است و در صورت ضرورت، برگزاری کلاس‌ها به صورت «فشرده» به شرط حفظ ۱۶ جلسه کلاس برگزار شده، در شورای آموزش هر دانشگاه قابل بررسی و تصویب است.

انتقال دروس ناتمام به نیمسال بعدی مجاز شد

۳- در مواردی که به هر دلیل برگزاری جلسات و اتمام یک یا چند درس در نیمسال جاری امکانپذیر نباشد، برگزاری کلاس‌ها تا تکمیل طرح درس به تشخیص استاد درس و تأیید گروه آموزشی، اضافه برسقف واحدهای هر ترم به نیمسال بعدی قابل انتقال است؛ ضمن اینکه دانشگاه‌ها باید ملاحظه مشکلاتی که دراین صورت در تنظیمات نیمسال بعد ایجاد خواهد شد را در نظر داشته باشند.

حذف کامل واحدهای درسی نیمسال جاری مجاز شد

۴- حذف یک یا چند درس، بی توجه به لزوم رعایت حداقل واحدهای انتخابی در هر نیمسال، و یا حذف کامل واحدهای درسی نیمسال در صورت تقاضای دانشجو مجازاست و نیمسال حذف شده جزو سنوات تحصیل دانشجو محسوب نمی‌شود.

مدیریت زمانبندی برای کاهش آسیب در آموزش دانشجویان

۵- به دلیل محدودیت‌های متصور در پوشش کامل امکانات آموزشی و دانشجویی و فرهنگی همه دانشگاه‌ها درصورت انبساط زمانی نیمسال جاری تا فصل تابستان، و نیز ضرورت برگزاری بازه تابستانی مستقل از نیمسال جاری، دانشگاه‌ها باید زمانبندی نیمسال جاری را با لحاظ دروس عملی و کارورزی به نحوی مدیریت کنند که اولاً بازه تابستانی آموزش به ویژه برای دانشجویانی که با احتساب آن بازه، فارغ التحصیل می‌شوند لطمه نبیند و ثانیاً با تداخل برنامه نیمسال با بازه تابستان، کیفیت آموزش دانشجویان در دروس نیمسال جاری با آسیب یا اختلال مواجه نشود.

۶- انبساط زمانی نیمسال جاری باید با لحاظ عوامل اثرگذاری چون آزمون‌های سراسری و تحصیلات تکمیلی و مشکلات پدید آمده در نتیجه گرمای هوامدیریت شود.

ارائه دروس حذف شده نیمسال جاری، در تابستان مجاز شد

۷- برگزاری بازه تابستانی، برای ارائه دروس کارگاهی و آزمایشگاهی، دروس ناتمام و یا دروس حذف شده نیمسال جاری مجاز است.

افزایش یک نیمسال به سقف سنوات دانشجویان مجاز شد

۸- در صورت لزوم با تشخیص معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی، افزایش یک نیمسال به سقف سنوات دانشجویانی که به دلیل حذف واحدهای درسی یا عدم امکان برخورداری از کلاس‌های حضوری یاغیرحضوری و برگزار نشدن جلسه دفاع از پایان نامه و رساله با کمبود سنوات مجاز مواجه شده اند، مجازاست.

مرجع تصمیم گیری درباره تعداد مجاز غیبت دانشجویان در کلاس‌های مجازی

۹- در مورد تعداد غیبت مجاز دانشجو در کلاس‌های دروس الکترونیکی برخط یا کلاس‌های حضوری درشورای آموزشی دانشگاه تصمیم گیری شود تا غیبت بیش از حد مجاز کنونی در مقررات تحصیلی، برای جلسات حضوری یا الکترونیکی / غیر حضوری، موجب حذف درس و جلوگیری از شرکت دانشجو در جلسه امتحان پایان دوره نشود.

امکان برخورداری از دروس معرفی به استاد تا دو برابر قابل افزایش است

۱۰- در صورتی که محدودیت‌های زمانی و مکانی حاکم بر نیمسال جاری فراغت از تحصیل دانشجویانی را با تأخیر مواجه سازد، به جبران فرصت از دست رفته امکان برخورداری از دروس معرفی به استاد تا دو برابرقابل افزایش است.

تعویق زمان پایان نیمسال تحصیلی جاری امکان پذیر شد

۱۱- تعویق زمان یا بازه زمانی پایان نیمسال جاری تحصیلی، حسب مقتضیات و امکانات به تشخیص دانشگاه یا مؤسسه آموزش عالی، امکان پذیر است.

استفاده از امکانات آموزشی دانشگاه محل زندگی

۱۲- با توجه به عدم امکان جابه جایی تعدادی از دانشجویان برای استفاده از امکانات آموزش حضوری یا غیرحضوری دانشگاه مبدأ، این عده از دانشجویان با اطلاع و موافقت دانشگاه یا مؤسسه آموزش عالی مبدأ می‌توانند از امکانات آموزشی دانشگاه‌های محل زندگی یا استقرار خود به عنوان دانشجوی مهمان آزاد استفاده کنند. درهمین ارتباط از تمامی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی مقصد و مبدأ انتظار می‌رود که در صورت امکان، به تشخیص معاون آموزشی دانشگاه، همکاری و مساعدت لازم را با این عده از دانشجویان معمول دارند.

نحوه معافیت جریمه آموزشی دانشجویان

۱۳- به دلیل بروز مشکلات مالی در اقتصاد خانواده‌ها، در نیمسال جاری، موارد مشمول جریمه دانشجویانی که در شرایط متعارف تحصیل از مقررات آموزشی تخطی کرده اند، با مجوز هیئت امنا معاف در نظر گرفته شود.

امکان ثبت نمره دانشجویان در بازه تابستان

۱۴- امکان ثبت و ورود نمره دانشجویان در دروس نیمسال جاری در بازه تابستان و در نیمسال آتی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ با موافقت معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی امکان پذیر است. موضوع سقف و کف واحدهای مجاز دانشجو برای انتخاب پس از این نیمسال بر اساس معدل نیمسال جاری به نحوی مدیریت شود که دانشجو با کمترین آسیب مواجه شود.

حذف نیمسال تحصیلی بدون احتساب در سنوات به درخواست دانشجو مجاز شد

۱۵ - اگر به تشخیص دانشگاه شرکت دانشجویان در یک یا چند درس در کلاس‌های الکترونیکی مقدور نباشد، روند تحصیل دانشجو به نحوی هدایت شود که نیمسال تحصیلی وی بدون احتساب در سنوات و به درخواست دانشجوحذف شود.

حضور کیفی اساتید در کلاس‌های الکترونیکی

۱۶- موضوع حضور فیزیکی یا الکترونیکی (برخط -برون خط) اعضای هیئت علمی در کلاس‌های درس به روش مورد وثوق هر دانشگاه به نحوی مدیریت شود که کیفیت آموزش لطمه نبیند و سرفصل‌های برنامه درسی پوشش داده شود.

برگزاری کلاس‌های عملی در تابستان

۱۷- با تشخیص معاون آموزشی، جلسات دروس عملی می‌تواند به صورت فشرده برگزار شود. همچنین برای دروس عملی، دانشگاه می‌تواند با اختیار خود کلاس‌ها را در تابستان یا نیمسال اول ۱۴۰۰-۱۳۹۹ برگزار کند و نمره به نیمسال جاری انتقال یابد و ثبت شود.

برگزاری امتحانات به صورت حضوری

۱۸- در صورت استمرار وضعیت ویژه در کشور یا برخی مناطق، کلیه کلاس‌ها به روش الکترونیکی / غیرحضوری برگزار و امتحان پایانی به شکل حضوری انجام شود. در این صورت، دانشجو می‌تواند با نظر موافق دانشگاه مبدأ، مشروط به موافقت دانشگاه محل زندگی خود یا دانشگاه مقصد، به شکل حضوری، امتحان خود را در دانشگاه مقصد بدهد و نمره برای ثبت در کارنامه، توسط دانشگاه مقصد به دانشگاه مبدأ ارسال شود.

مهمانی دانشجویان در دانشگاه‌های محل زندگی به جز در دانشگاه‌های تهران مجاز شد

۱۹- مهمانی دانشجویان به دانشگاه‌های محل زندگی خانواده آنان، به جز درخواست مهمانی به دانشگاه‌های مستقر در شهر تهران، و دربازه زمانی که دانشگاه‌ها تعیین خواهند کرد و اطلاع رسانی می‌کنند، مجازاست. در صورت تأیید درخواست دانشجو توسط دانشگاه مبدأ، دانشگاه مقصد در حد مقدورات با درخواست‌ها موافقت کند.

شرایط برگزاری جلسات دفاع

۲۰ - همان طور که در نامه ۳۴۹۶۵۷ تاریخ ۲۴ اسفندماه ۱۳۹۸ تأکید شده بود، آن دسته از دانشجویان تحصیلات تکمیلی که پیش از بروز وضعیت فعلی، به تأیید استاد راهنما آمادگی دفاع داشته اند، اما به دلیل محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری، جلسه دفاع آنها برگزار نشده است، با عنایت به اهمیت و حساسیت تاریخ دانش آموختگی باید در اسرع وقت به روش الکترونیکی، حضوری یا نیمه حضوری با مراعات همه شروط و ضوابط برگزاری جلسه دفاع، تحت نظارت معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه، اقدام شود.